Informele samenwerking
Informele samenwerking biedt schoolbesturen de kans om op een laagdrempelige en flexibele manier kennis te delen, van elkaar te leren en gezamenlijke uitdagingen aan te pakken, zonder verplichtingen. Je kunt hierbij denken aan onderwijsgemeenschappen, een platform (online of offline) voor kennis- en expertise uitwisseling of gebruik van gemeenschappelijke faciliteiten.
Soms leidt deze informele samenwerking tot een behoefte aan een meer structurele en minder vrijblijvende vorm van samenwerking. Dan kan een formele samenwerkingsvorm een goede volgende stap zijn. Hierbij kun je denken aan samenwerkingsvormen zoals een holding, stichting of vereniging. Deze bieden een steviger juridisch en organisatorisch kader, waardoor langdurige samenwerking en gezamenlijke doelen beter geborgd kunnen worden.
Samenwerken in een Holding
Schoolbesturen kunnen samenwerken binnen een holdingstructuur. Een holding bestaat uit een moederorganisatie met een statutair bestuur en een toezichthoudend orgaan, terwijl de schoolbesturen als dochterorganisaties opereren. Dit model maakt bindende afspraken mogelijk en biedt ondersteuning op gebieden zoals administratie, personeel en facilitaire diensten. Dit gebeurt via de koepelstichting, die de regie voert terwijl de scholen hun eigen identiteit behouden.
Samenwerking in een Stichting
Een stichting verenigt meerdere onderwijsinstellingen onder één bestuur en toezichthoudend orgaan. De stichting bepaalt het strategisch beleid, beheert financiën en stimuleert samenwerking. Voor kleine schoolbesturen of éénpitters is een bestuurlijke fusie nodig, waarbij scholen onder één bestuur verdergaan, maar vaak hun eigen karakter behouden. Het centrale bestuur wordt verantwoordelijk voor de overkoepelende strategie, beleid en beslissingen.
Samenwerken in een Vereniging
Een vereniging is een samenwerkingsvorm waarbij een groep van leden gezamenlijk een bepaald doel nastreeft. In het onderwijs kunnen kleine schoolbesturen zich verenigen in een vereniging om gezamenlijke belangen te behartigen en middelen en expertise te delen. Daarnaast heeft een vereniging een algemene ledenvergadering. Ook voor het oprichten van een vereniging is een bestuurlijke fusie noodzakelijk.
Welke samenwerkingsvorm past bij ons?
De keuze voor een samenwerkingsvorm is afhankelijk van de specifieke behoeften en omstandigheden van elk schoolbestuur. Of het nu gaat om een formele structuur of om informele samenwerking via netwerken en kennisuitwisseling, het doel is steeds om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en de toekomstbestendigheid van de school te versterken. Door slim samen te werken, kunnen kleine schoolbesturen en éénpitters hun krachten bundelen en zo een veerkrachtig onderwijsnetwerk vormen dat beter in staat is om uitdagingen aan te gaan en kansen te benutten.
Aan de slag met samenwerking
Een proces richting samenwerking doorloop je niet van vandaag op morgen. Hieronder beschrijven we drie aandachtspunten:
1. Vormgeving van juridische structuren
Samenwerking betekent nieuwe bestuurlijke lagen en besluitvormingsprocessen. Een holding kan complexiteit toevoegen door verschillende niveaus van bestuur en toezicht. In een stichting ligt de besluitvorming centraal, wat duidelijkheid kan scheppen, maar ook beperkingen oplegt. Bij een vereniging kan de democratische structuur leiden tot langzame besluitvorming. Het is belangrijk om als organisatie vooraf inzichtelijk te hebben welke rollen, verantwoordelijkheden en besluitvormingsprocessen je wilt behouden of juist niet.
2. Impact op het personeelsbeleid
Samenwerking kan voordelen opleveren zoals gedeelde diensten (administratie, inkoop, ICT), maar het heeft ook impact op personeelsbeleid. In een stichting is het makkelijker om personeel uit te wisselen, terwijl dit bij een holding lastiger kan zijn. Binnen een vereniging kunnen personele afspraken afhangen van de stemverhoudingen binnen de ledenvergadering. Bij het kiezen van een samenwerkingsvorm is het belangrijk te bepalen wat de visie van de schoolbesturen hierop is.
3. Draagvlak in de organisatie
Een succesvolle samenwerking vereist voldoende draagvlak binnen en buiten de organisatie. Dit betekent betrokkenheid van personeel, de Raad van Toezicht en de medezeggenschapsraad, heldere communicatie over noodzaak en impact en ruimte voor inspraak om weerstand te verminderen en het proces soepel te laten verlopen.
Onderzoeken welke vorm van samenwerking het beste bij jouw schoolbestuur past? Penta Rho helpt je hier graag bij! Als onafhankelijke procesbegeleider bieden we ondersteuning, advies en begeleiding om samen tot een aanpak te komen die aansluit bij de behoeften en doelen van alle betrokkenen.
